Een leerling is regelmatig op school maar mist systematisch de lessen wetenschappen. Een kind vertrekt elke vrijdag die aan een vakantie voorafgaat om zijn familie te bezoeken. Een 20-jarige zonder diploma, niet in opleiding of aan het werk, noch ingeschreven in een onderwijsinstelling. Een adolescente van 14 daagt al ettelijke weken niet meer op in haar school. Elk van deze voorbeelden is een vorm van schoolverzuim, schoolmoeheid of vroegtijdig schoolverlaten.

Het is van belang zich te baseren op gemeenschappelijke definities met het oog op evaluatie van de te nemen maatregelen om schooluitval doeltreffend te bestrijden. Dit zijn de typologieën waarop de strategie die de Dienst Scholen ontwikkelde, gebaseerd is.

  1. Schooluitval
    1. Actief schoolverzuim
      lees meer

      De leerlingen spijbelen en/of breken hun studies vroegtijdig af. Hieronder vallen relatief schoolverzuim, absoluut schoolverzuim en vroegtijdig schoolverlaten.

      1. Relatief verzuim
        lees meer

        Deze leerlingen zijn in een school ingeschreven maar wonen de lessen niet bij terwijl daar geen enkele geldige reden voor is. Relatief schoolverzuim kan twee vormen aannemen: symptomatisch verzuim en luxeverzuim.

        1. Signaalverzuim
          lees meer

          De leerlingen zien af van schoolbezoek vanwege sociale of emotionele problemen, al dan niet met toestemming van de ouders. Symptomatische schoolmoeheid omvat vier vormen van schoolverzuim: occasioneel, berekend, periodiek en permanent.

          1. Occasioneel verzuim
            lees meer

            Deze jongeren missen nu en dan een les zonder dat ze daar de toelating voor hebben gekregen. Deze vorm van spijbelen hoort bij de puberteit, bij het aftasten van de grenzen door adolescenten.

          2. Berekend verzuim
            lees meer

            De betrokken jongeren brossen systematisch bepaalde lessen, bijvoorbeeld theoretische vakken, lessen gegeven door bepaalde leerkrachten, lessen op bepaalde uren, en.

          3. Periodiek verzuim
            lees meer

            Deze jongeren missen de lessen gedurende een bepaalde periode, zijn vervolgens een tijd lang op school zoals het hoort, waarna ze weer een periode spijbelen, enzovoort.

          4. Permanent verzuim
            lees meer

            Deze leerlingen komen helemaal niet naar school, terwijl ze er wel ingeschreven zijn.

        2. Luxeverzuim
          lees meer

          Deze leerlingen nemen tijdens het schooljaar vakantie, zonder toelating van de school. Dit schoolverzuim doet zich veelal voor met toestemming van de ouders.

      2. Absoluut verzuim (niet-ingeschrevenen)
        lees meer

        Deze vorm van actief verzuim is problematischer. Leerplichtige adolescenten of kinderen zijn dan niet ingeschreven in een school. Sinds 2008 gebeurt de berekening van het absoluut verzuim door een gemeenschappelijke cel van de Vlaamse Gemeenschap en de Federatie Wallonië-Brussel. De Brusselse gemeenten zijn eveneens bij dit initiatief betrokken.

      3. Vroegtijdig schoolverlaten
        lees meer

        Jongeren die niet langer leerplichtig zijn, die niet beschikken over een kwalificatie en die niet in een school zijn ingeschreven. We onderscheiden vijf types van vroegtijdig schoolverlaten: positief, opportunistisch, door omstandigheden, door ontmoediging en door vervreemding.

          1. Positief schoolverlaten
            lees meer

            Deze jongeren hebben werk gevonden terwijl ze nog naar school gingen en hebben een kans gezien die ze zonder diploma konden grijpen.

          2. Opportuniteits schoolverlaten
            lees meer

            Zonder welbepaalde loopbaan voor ogen willen deze jongeren hun leven over een andere boeg gooien en zich bijvoorbeeld in een ander land gaan vestigen.

          3. Schoolverlaten door omstandigheden
            lees meer

            Deze jongeren zien zich verplicht hun studies op te geven om redenen die geen verband houden met het onderwijs, bijvoorbeeld vanwege hun nationaliteit.

          4. Ontmoedigde schoolverlaters
            lees meer

            Deze jongeren halen slechte resultaten op school en hebben geen belangstelling meer. Ze nemen een houding aan die de school als zodanig verwerpt: moeite om de hele dag de lessen te volgen, negatieve perceptie van de school. Deze negatieve ervaringen zetten aan tot schoolverlaten.

          5. Gealiëneerde schoolverlaters
            lees meer

            Hier gaat het om ontmoedigde jongeren, van wie de houding niet verenigbaar is met het schoolleven. Dit is eigenlijk een tot het uiterste doorgedreven vorm van schoolverlaten door ontmoediging.

    2. Passiefve verzuim
      lees meer

      Een gedrag of de accumulatie van een leerachterstand wijst erop dat deze leerlingen geen belangstelling meer hebben voor onderwijs. Ze zijn wel op school maar zouden kunnen gaan spijbelen.